[Vlad Petrowić]

Komety

Kometa to małe ciało niebieskie poruszające się w układzie planetarnym, które na krótko pojawia się w pobliżu gwiazdy centralnej. Ciepło tej gwiazdy powoduje, że wokół komety powstaje koma, czyli gazowa otoczka. W przestrzeń kosmiczną jądro komety wyrzuca materię, tworzącą dwa warkocze kometarne – gazowy i pyłowy, skierowane pod różnymi kątami do kierunku ruchu komety. Gazowy warkocz komety jest zawsze zwrócony w kierunku przeciwnym do gwiazdy, co spowodowane jest oddziaływaniem wiatru słonecznego, który "wieje" zawsze od gwiazdy. Pyłowy warkocz składa się z drobin zbyt masywnych, by wiatr słoneczny mógł znacząco zmienić kierunek ich ruchu.

Kometa wykazuje aktywność, kiedy przebywa w pobliżu gwiazdy, a potem znika w odległych rejonach układu planetarnego, gdzie przyjmuje postać zamarzniętej kuli skalno-lodowej. Jądro komety zbudowane jest z mieszaniny pyłów i drobnych odłamków skalno-lodowych, składających się z lodu wodnego, zestalonego dwutlenku węgla, amoniaku i metanu.
Ruch komet jest podatny na wpływy grawitacyjne innych ciał. Niekiedy komety pojawiają się niepostrzeżenie w centrum układu planetarnego i zderzają się z innymi ciałami. Komety okresowe stale tracą materię podczas każdego przelotu w pobliżu gwiazdy, co prowadzi do ich powolnego niszczenia. Kometa, która zanadto zbliży się do gwiazdy lub planety gazowej, może zostać rozerwana na wiele mniejszych ciał, tworzących formację obiektów mknących z ogromną prędkością. Na swoim torze komety pozostawiają drobiny materii. Przejście jakiejś planety przez taki obszar może być przyczyną wystąpienia roju meteorów.

W starożytności powszechne było przekonanie, że komety wieszczą nieszczęście. Nagłe pojawienie się komety na firmamencie interpretowano jako atak bóstw lub innych nadnaturalnych bytów zamieszkujących niebiosa skierowany przeciw mieszkańcom Ziemi. Niektórzy naukowcy sądzą, że występujące w starożytnych tekstach nawiązania do "spadających gwiazd" obecne w eposie o Gilgameszu, Apokalipsie lub Księdze Henocha mogą odnosić się do komet lub bolidów.

[Vlad Petrowić]

Meteory

Meteor, zwany także (błędnie) spadającą gwiazdą to świecący ślad, jaki zostawia po sobie spalający się w górnych warstwach atmosfery meteoroid. Prędkości meteoroidów wchodzących w atmosferę Ziemi mieszczą się w zakresie od 12 do 72 km/s. Większość meteoroidów zostaje zniszczona w atmosferze w procesie spalania wywołanym tarciem, nieliczne które spadają na powierzchnię naszej planety nazywamy meteorytami. Ponieważ w przestrzeni kosmicznej wciąż pozostaje bardzo duża ilość rozdrobnionej materii po początkach powstawania Układu Słonecznego, każdego dnia powstaje około 1 000 000 widzialnych meteorów.

Bardzo jasne meteory zwane są bolidami. Mają one jasności większą niż –4m, czyli jaśniejszy niż Wenus. Zjawiska bolidu są bardzo rzadkie, ponieważ powstają wtedy, gdy przez atmosferę przechodzi obiekt nie tak mały, jak w przypadku zwykłego meteoru (czyli przeważnie wielkości ziarnka piasku), lecz większy, często kilku- lub kilkunastocentymetrowy. Kiedy tak duży obiekt wpada w atmosferę Ziemi (co zwykle dzieje się przy prędkości kilkudziesięciu kilometrów na sekundę), jego powierzchnia nagrzewa się do temperatury kilku tysięcy stopni. Wbrew powszechnej opinii, powodem wzrostu temperatury jest silne sprężanie powietrza tuż przed czołem bolidu, a nie samo tarcie. Bolid zaczyna świecić jasno, jego przelotowi niejednokrotnie towarzyszy grom dźwiękowy. Ponadto należy zaznaczyć, że tak duże obiekty czasem nie podlegają całkowitemu spaleniu i jego część (lub części) spada na Ziemię w postaci meteorytu. Bolidy czasami towarzyszą bardzo aktywnym rojom meteorów (np. Perseidom czy Geminidom), niejednokrotnie pojawiają się jednak zupełnie nieoczekiwanie.

Bolidy są podzielone na 3 grupy: bolidy, bolidy dzienne i superbolidy (powyżej -15 m).
Różnią się one od siebie jasnością. Bolidy przekraczają jasność -4 m. Bolid dzienny, jak sama nazwa wskazuje, widoczny jest w dzień. Superbolid ma jasność przekraczającą -15 m, więc jest o wiele jaśniejszy od Księżyca w pełni (-12,74 m). Niektórym bolidom towarzyszą efekty akustyczne, najczęściej przypominające grzmot lub pisk opon.