[Gagik Bagratyda]

Νίκαια - Nicea

Nicea, zwana przez Turków Iznik, należy do najważniejszych miast temu Anatolikon. Współrzędne geograficzne miasta to 40°25′44″N 29°43′10″E. Miasto nad brzegami jeziora Askania założyli żołnierze Aleksandra Wielkiego pochodzący z lokryjskiej wsi o tej nazwie. Nicea przez wieki rywalizowała z pobliską Nikomedią o godność pierwszego spośród miast hellenistycznej, a następnie rzymskiej Bitynii, z czasem wyprzedzając rywalkę. Tu odbyły się dwa sobory powszechne - pierwszy z nich w 5833 r. potwierdził Bóstwo Chrystusa, zaś drugi w 6295 r. potępił herezję ikonoklazmu i zatwierdził kult ikon jako prawosławny; na jego pamiątkę pierwsza niedziela Wielkiego Postu jest obchodzona jako Triumf Ortodoksji. Nicea z racji położenia w pobliżu Konstantynopola stanowi istotny obiekt strategiczny, wielokrotnie zajmowany przez buntowników. W wyniku ostatniego z buntów, wznieconego przez generała Nicefora Melissena, który uzurpował sobie cesarską purpurę, miasto wpadło w 6589 r. w ręce Seldżuków; kilkanaście lat później odzyskano je, ale zniszczeń do dziś nie udało się odbudować.

Brama Konstantynopolitańska


Inna z bram miasta


Mury miasta pilnie wymagają odbudowy


Zatopione pozostałości bazyliki św. Neofita

[Gagik Bagratyda]

Wieczorem strategos wjechał do Nicei przez bramę Konstantynopolitańską. Dziś krzewy rosną tam, gdzie niegdyś mężni żołnierze bronili miasta przed hordami Persów, Arabów czy Turków, ale już wkrótce nastanie nowy okres świetności dla miejsca dwóch soborów powszechnych. Po krótkiej modlitwie w odnawianej bazylice Mądrości Bożej namiestnik udał się do niewielkiej, nowo wybudowanej willi, będącej jego siedzibą w tym mieście.

[Gagik Bagratyda]

Ἁγία Σοφία - Bazylika Mądrości Bożej w Nicei

Choć bazylika nie imponuje rozmiarami, zapisała się złotymi zgłoskami na kartach historii Cesarstwa i Kościoła. Ufundował ją św. Justynian Wielki. W roku 6295 na Powszechnym Soborze Nicejskim II zebrali się tu biskupi z całego świata chrześcijańskiego, by potępić herezję ikonoklazmu i uznać kult ikon za prawosławny. Poważnie uszkodzony w czasie trzęsienia ziemi w roku 6573, został przebudowany i przekształcony w meczet w czasie krótkich rządów tureckich, wtedy też dobudowano doń minaret. Obecnie trwa remont świątyni i prace nad przywróceniem jej funkcji kościoła.

Sobór Nicejski II


Wnętrze "meczetu"


Absyda z synthrononem


Deesis

Mądrość zbudowała sobie dom,
Wyciosała siedem filarów.
Zabiła ofiarne zwierzęta swoje, zamieszała wino
i stół swój zastawiła.
Posłała służące swe, aby przyzwały,
na zamek i na mury miejskie:
"Jeśli kto jest maluczki, niech przyjdzie do mnie!"

Prz 9,1-4a

[Gagik Bagratyda]

Wszyscy mieszkańcy Nicei, starcy i młodzieńcy, mężowie i niewiasty, zgromadzili się przed ustawionym przed bazyliką podwyższeniem, aby wysłuchać mowy strategosa. Gdy wszyscy już przybyli, ten wstał i przemówił tymi słowy:

 - Mężowie Nicejczycy, i wy, niewiasty! Wiele wieków minęło, odkąd Aleksander Wielki, zdobywca całej ziemi, założył to miasto. Odtąd nieprzerwanie rosło i nabierało znaczenia aż do dnia, gdy święty Równy Apostołom cesarz Konstantyn Wielki obdarzył je największym ze wszystkich zaszczytem: stało się miejscem pierwszego soboru ekumenicznego! Zaś dwieście lat później kolejny święty cesarz, Justynian Wielki, przyozdobił je wspaniałą bazyliką, w której siódmy sobór ekumeniczny potępił herezję ikonoklazmu. Później nadeszły złe czasy: miasto zajęli i zniszczyli najgorsi ze wszystkich pogan i heretyków, odrzucający zarówno bóstwo Chrystusowe, jak i kult obrazów. Wyzwolono je jednak przy pomocy braci łacinników, a nasz wielki autokrator i cesarz, idąc w ślad za mądrością  licznych i wielkich świętych na czele ze św. Janem Chryzostomem i św. Bazylim Wielkim, św. Grzegorzem z Nazjanzu, św. patriarchą Flawianem, św. cesarzem Marcjanem i św. Teodorem Studytą, zawarł z nimi unię i na nowo złączył szatę Chrystusa rozdartą przez schizmę. Tak więc posłuszni Boskiej i cesarskiej woli i wy ją przyjmijcie, by nie błądzić w odłączeniu od Kościoła Powszechnego. Jan, w Chrystusie Cesarz i Autokrator Rzymian pragnie też wynieść bardzo wasze sławne miasto; dopomóżcie mu więc i wesprzyjcie go w odbudowie Nicei. Niech zbezczeszczona świątynia na nowo wypełni się modlitwą prawosławnych chrześcijan, a obalone przez Hagarenów mury i bramy podniosą, aby mógł do swego kościoła wkroczyć Chrystus, Król Chwały i zamieszkać wśród swego ludu!

 Spośród zgromadzonych dał się słyszeć szmer przeprowadzanych szeptem dyskusji. Rządy tureckie skutecznie usunęły z miasta chrześcijańskich duchownych, a po odzyskaniu go przez Rzymian schizmatycy, zwalczani przez cesarza nie zdołali doń powrócić. Pamięć o pomocy łacińskiej przy wyzwoleniu także wpływała na korzystniejsze ich postrzeganie niż w innych częściach Cesarstwa, a odmalowana sugestywnie przez strategosa wspaniała przeszłość Nicei i wizja jej powrotu mocno działały na wyobraźnię. To wszystko sprawiło, że głowy nicejskich rodów wystąpiły przed tłum i najstarsza z nich, imieniem Nicefor Argyropoulos, odezwała się w te słowa:

 - Wielmożny Strategosie! Z radością uczynimy to, czego żąda od nas Cesarz i Autokrator! Jedność Kościoła Chrystusowego przyjmujemy, a miasto odbudujemy! Każdy z nas na miarę swej mocy w tym dopomoże: jedni pracować przy budowie będę, drudzy sprowadzać materiały i wszystko, co potrzebne, niewiasty nosić wodę i jedzenie pracującym będą, zaś wszyscy, którzy będą w stanie, wesprą odbudowę pieniężnie. Nikt nie będzie bezczynny, lecz wykona, co doń należy, a Nicea niedługo znów stanie się jednym z pierwszych miast Cesarstwa.

Zaraz też wszyscy ruszyli do pracy: jedni by uprzątnąć bazylikę, drudzy, by obejrzeć mury i bramy i przemyśleć, jak by je umocnić, zaś jeszcze inni wsiedli do łodzi i popłynęli na drugi brzeg jeziora do Kios, aby przywieść stamtąd marmur. Strategos zaś patrzył na to wszystko i radował się wielce w swym sercu.

[Gagik Bagratyda]

Odbudowa bazyliki prędko postępowała naprzód, zresztą sam budynek był raczej w dobrym stanie. Konieczne będzie jedynie odremontowanie wnętrza i odnowienie fresków lub namalowanie nowych. Gorzej przedstawiają się mury miasta, które w niektórych miejscach są przerwane, a w całości mocno podniszczone.

Plan miasta

[Hugo de Payns]

Czy Czcigodny potrzebuje pomocy ?

[Gagik Bagratyda]

Owszem, lecz nie tyle militarnej, co technicznej. Jeśli Zakon ma dobrych inżynierów, doświadczonych w budowie fortyfikacji, to proszę o ich przysłanie.

[Hugo de Payns]

Jacyś się znajdą, postaram się,żeby szybko przybyli.

[Gagik Bagratyda]

Choć bazylika nie została jeszcze rekonsekrowana, mieszkańcy Nicei, a także strategos wraz ze swym orszakiem będą w niej jutro świętować Narodzenie Pańskie. Świątynię dokładnie uprzątnięto, przyozdobiono i ustawiono w niej tymczasowy ołtarz oraz ikony namiestne. Przygotowano też szaty, księgi i naczynia liturgiczne. Jeden z kapłanów z Nikomedii ma przybyć na święta do miasta, a wśród mieszczan krążą słuchy, że ma zostać już na stałe.

[Gagik Bagratyda]

Zgodnie z zapowiedzią przybyły z Nikomedii duchowny celebrował dziś w soborze liturgię z okazji Narodzenia Pańskiego. Dla mieszkańców Nicei było to ważne przeżycie, znak, że po okupacji tureckiej w mieście odradza się życie duchowe. Pogrążony do niedawna w ciemnościach niewoli naród ujrzał światłość wielką. Χριστός γεννάται δοξάσατε!

[Gagik Bagratyda]

Przy pomocy sprowadzonych z Konstantynopola architektów, a także tych przysłanych przez templariuszy, rozpoczęto odbudowę murów Nicei. Będzie ona finansowana ze skarbca temu; aktywnie biorą w niej udział mieszkańcy miasta i okolic. Natomiast strategos zamierza wkrótce opuścić miejsce pierwszego soboru ekumenicznego. Będzie kontynuował objazd najważniejszych miast temu, a następnym jego przystankiem jest Smyrna.

[Gagik Bagratyda]

Zgodnie z nakazem arcybiskupa w Nicei przeprowadzono zbiórkę na rzecz budowy monasteru św. Aleksandra w Sant'Ansano. Mieszkańcy, choć ubodzy, chętnie dzielili się tym, co mieli. Najczęściej były to jednak tylko grosze; w całej okolicy zebrano zaledwie ok. 100 hyperpyronów.

[Gagik Bagratyda]

Do odradzającej się Nicei przybywa coraz więcej pielgrzymów pragnących nawiedzić miasto dwóch Soborów Ekumenicznych. Dla ich potrzeb wybudowano ostatnio zajazd i kościół św. Wielkiej Męczennicy Katarzyny z Aleksandrii. Miejscowość staje się powoli głównym centrum Unii na północy temu.