[Gagik Bagratyda]

Ἔφεσος - Efez

To pradawne jońskie miasto w starożytności było ważnym centrum handlu, ale też filozofii, a znajdująca się tu świątynia Artemidy była jednym z cudów świata. Prawdziwą wiarę przyniósł tu św. Paweł, zaś wkrótce potem do miasta przybył św. Jan wraz z Bogurodzicą; niektórzy twierdzą, że tu miało miejsce Jej Zaśnięcie. W 5 771 r. od stworzenia świata miasto zburzyli Goci, a port został zamulony; mimo to Efez pozostawał ważnym ośrodkiem, zwłaszcza religijnym. Tu żyło Siedmiu Braci Śpiących, a w 5 939 r. sobór powszechny tutaj potwierdził, że Maryja jest Rodzicielką Boga, potępiając herezję Nestoriusza. Natomiast osiemnaście lat później sobór zbójecki próbował narzucić herezję monofizytyzmu, lecz bezskutecznie.

 Później miasto straciło na znaczeniu. Najazdy Hagarenów, uwieńczone zdobyciem w 6 598 r. wyniszczyły Efez. Dziś powoli podnosi się on z ruin.

Ulica portowa


Jaskinia Siedmiu Braci Śpiących


Ruiny bazyliki św. Jana

Aniołowi kościoła w Efezie napisz: To mówi ten, co trzyma siedem gwiazd w prawicy swej, a chodzi między siedmiu świecznikami: Znam sprawy twoje, i pracę, i cierpliwość twoją, i że nie możesz ścierpieć złych, i wystawiłeś na próbę tych, co się podają za apostołów, a nie są, i znalazłeś ich kłamcami. I masz cierpliwość i nieustraszenie cierpiałeś dla imienia mego. Ale mam przeciwko tobie, że opuściłeś twoją pierwszą miłość. Pamiętaj przeto, skąd wypadłeś, i czyń pokutę i spełniaj uczynki jak pierwej. Jeśli nie, przyjdę do ciebie i poruszę świecznik twój z miejsca swego, jeśli nie będziesz czynił pokuty. Ale to masz, że nienawidzisz uczynków nikolaitów, których i ja nienawidzę.
Kto ma uszy, niech słucha, co Duch mówi kościołom: Zwycięzcy dam "jeść z drzewa życia", które jest "w raju Boga" mojego.

Ap 2,1-7

[Gagik Bagratyda]

Po krótkiej podróży strategos przybył do Efezu. Mieścina była niewielka, a mieszkańcy schizmatyccy i niechętnie nastawieni do rotryjskiego biskupa. Świątynie po okresie rządów tureckich były zruinowane. W czasie modlitwy w Domu Maryi Ormianin podjął postanowienie odbudowy bazyliki św. Jana i wzniesienia kościoła ku czci Bogurodzicy.

[Gagik Bagratyda]

Odbudowa bazyliki św. Jana postępuje, ale wciąż daleko do jej ukończenia. Do pracy przy budowie dała się przekonać część mieszkańców Efezu, lecz wielu miejscowych, zwłaszcza gorliwych dyzunitów, jest wobec tego przedsięwzięcia nastawiona obojętnie czy wręcz niechętnie. W najskrajniejszych przypadkach są oni oburzeni zagrabieniem przez unitów poświęconego miejsca; jednak jak dotąd nie doszło do zwady.

[Gagik Bagratyda]

Ku końcowi zmierza odbudowa bazyliki św. Jana; właściwie pozostały już tylko prace nad wykończeniem i przyozdobieniem wnętrza świątyni, do których sprowadzono specjalistów z Konstantynopola i z Sycylii. Problemem staje się narastająca wrogość mieszkańców; drobne i większe kradzieże na budowie są normą, doszło nawet do bójek między robotnikami a dyzunitami z Efezu.

[Gagik Bagratyda]

Dziś wieczorem niewykończona jeszcze bazylika zajęła się ogniem. Szybka reakcja i sprawne działanie robotników i miejscowych pozwoliły na prędkie stłumienie ognia, jednak szkody są znaczne. Prace przy budowie przeciągną się o kolejne tygodnie czy nawet miesiące. Nie udało się ustalić przyczyny pożaru, ale przypuszcza się podpalenie.

[Gagik Bagratyda]

Bazylika została ukończona. Na jej wnętrze znaczny wpływ mieli artyści z Sycylii, stąd wystrój odbiegający nieco od większości okolicznych kościołów, co widać zwłaszcza na przykładzie ikonostasu czy posadzki, zdobionej marmurową kosmateską i mozaikową plecionką. Styl mozaik łączy w sobie to, co najlepsze na wschodzie i zachodzie, zaś marmurowe ikonostas i wykładziny ścian i filarów nadają całości niepowtarzalne wrażenie lekkości, jak gdyby górna, wykładana mozaikami część, unosiła się w powietrzu. Niektórzy twierdzą, iż jest to najpiękniejsza świątynia temu.

[Gagik Bagratyda]

W pobliżu Domu Maryi, gdzie być może miało miejsce Zaśnięcie Bogurodzicy, wmurowano kamień węgielny pod budowę bazyliki pod tymże wezwaniem. Wprawdzie nieliczni katoliccy mieszkańcy z pewnością nie zapełnią obszernych świątyń, jednak strategos liczy na rozwój ruchu pielgrzymkowego w regionie, gdzie miały miejsce tak ważne zdarzenia z dziejów Kościoła.

[Gagik Bagratyda]

Bazylika Zaśnięcia Bogurodzicy w Efezie została ukończona. Jest największą świątynią w całym regionie i choć jej wnętrze nie dorównuje pięknem bazylice św. Jana, to i tak zachwyca urodą. Nad jej wykończeniem pracowali artyści z hrabstw Tyru i Trypolisu, gdzie unia Kościołów cieszy się znacznie większym poparciem ludności, dostrzegającej wspólne islamskie zagrożenie.